Marka miejsca to pojęcie stosowane przede wszystkim w odniesieniu do marketingu terytorialnego. Świadome kreowanie wizerunku miejscowości czy regionu jest chlebem codziennym marketingowców zatrudnionych w samorządach. Dlaczego mówimy o marce miejsca w kontekście osadzenia instytucji, w tym konkretnym przypadku biblioteki? Moim zdaniem instytucje kultury spełniają w tym procesie bardzo ważne zadanie i kreują wizerunek miejsca poprzez swoje działania, skierowane przecież przede wszystkim do najbliższych mieszkańców.

Co jest niezbędne do tego, aby stać się kreatorem marki miejscowości, w której funkcjonujemy? Niezwykle ważna jest spójność strategii działania instytucji ze strategią samorządu, którego jesteśmy częścią. Gdynia to „miasto z morza i marzeń”, „słoneczne miasto z temperamentem” w którym najważniejsi są ludzie. We wstępie do Strategii rozwoju Gdyni do roku 2030 czytamy że największym potencjałem miasta są właśnie mieszkańcy, którzy z resztą zostali zaproszeni do współtworzenia tego dokumentu. Gdyńska społeczność występuje również w misji i wizji miasta, stając się siłą napędową jego rozwoju.

Mieszkańcy są również największą wartością mojej biblioteki. Podstawowe zadania zawarte w uchwalonej przez Radę Miasta Gdyni strategii biblioteki mówią o działaniach na rzecz ludzi: czytelników, pracowników i mieszkańców naszego miasta. Dzięki temu większość naszych działań wpisuje się w strategię miejską i przyczynia się do budowania marki Gdyni jako miasta stawiającego na ludzi.

Jak to się dzieje? Biblioteka Gdynia obecnie przechodzi proces reorganizacji sieci miejskiej. Staramy się dostosować lokalizacje i standardy naszych placówek do faktycznych potrzeb czytelników i mieszkańców.

W każdej z naszych „nowych” placówek kreujemy przestrzeń na działania kulturalne i integrujące społeczność lokalną. Dostosowujemy się do potrzeb odbiorców „szczególnych”. W projektowaniu wykorzystujemy metody angażujące potencjalnych odbiorców naszych usług, współtworzymy nasze biblioteki z mieszkańcami.

Pierwszą z takich realizacji była Biblioteka z Pasją – miejsce stworzone od podstaw dla młodych czytelników (13 – 19 lat).

Z analiz odwiedzin w bibliotekach jasno wynikało, że jest to grupa najmniej liczna. Postanowiliśmy dowiedzieć się dlaczego tak się dzieje i spróbować zachęcić młodzież do odwiedzin w bibliotece.  Ponieważ w tym samym czasie otrzymaliśmy lokal w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym, miejscu skupiającym młodych przedsiębiorców, organizacje zajmujące się przemysłami kreatywnymi i prowadzącym Experyment - największe na Pomorzu centrum nauki, postanowiliśmy tam stworzyć bibliotekę, której docelowym odbiorcą będzie młodzież.

Projektując Bibliotekę z Pasją staraliśmy się poznać naszych potencjalnych czytelników i ich stosunek do biblioteki, określić ich oczekiwania i potrzeby, poznać zachowania, przyzwyczajenia, sposób spędzania wolnego czasu. Chcieliśmy dowiedzieć się, dlaczego młodzi ludzie nie przychodzą do biblioteki i co musielibyśmy zrobić, żeby chcieli nas odwiedzać i zatrzymać się na dłużej.

Sam proces projektowania składał się z trzech następujących etapów: analizy zebranych danych, prototypowania i weryfikacji wypracowanych prototypów na odpowiedniej grupie odbiorców. W pracę nad biblioteką dla młodzieży, oprócz zespołu bibliotecznego, włączyliśmy gdyński Start Up (który przeprowadził edycję Miejskiego Service Designu poświęconą bibliotece) oraz 70 bibliotekarzy z różnych regionów Polski – uczestników (nie)konferencji Kierunek Wizerunek (podczas jednodniowych warsztatów wykonywali oni prototyp biblioteki dla młodych odbiorców). Podsumowanie prac obu zespołów odbyło się na wspomnianej (nie)konferencji, a testerami wykonanych prototypów była młodzież z gdyńskich gimnazjów i liceów. Wnioski zebrane podczas (nie)konferencji, uzupełnione o pozostałe dane, stały się podstawą do opracowania planu funkcjonalno-użytkowego biblioteki.

Podczas całego procesu korzystaliśmy z następujących narzędzi badawczych: ankiet przeprowadzonych w placówkach Biblioteki Gdynia, których celem było określenie ruchu godzinowego w bibliotece (pod kątem kryterium wieku), wywiadów oraz wywiadów pogłębionych z uczniami gdyńskich liceów i gimnazjów, obserwacji i service safari.

Projektowanie obejmowało również usługi świadczone przez bibliotekę. Tym zajmowała się grupa pracowników Biblioteki Gdynia, która opracowała listę aktywności naszej instytucji i podjęła decyzję które działania powinny zostać zintensyfikowane, które realizowane na aktualnym poziomie, a które wygaszane w kontekście każdej stworzonej wcześniej persony.

Biblioteka z Pasją działa już 2 lata. Udało się nam stworzyć miejsce, w którym młody czytelnik czuje się zupełnie swobodnie, chętnie spędza czas, korzysta z przygotowanej oferty i angażuje się w jej powstawanie. Mamy Pasjopismo, organizowane są koncerty muzyczne, przedstawienia i wystawy młodych artystów. Zespół Biblioteki z Pasją stara się zarażać młodych swoimi pasjami ale działa to również w obie strony. Dzięki temu wokół biblioteki tworzy się społeczność bardzo zaangażowanych młodych czytelników, którzy wiedzą, że jest to naprawdę ich miejsce, do nauki, zabawy, spotkań, realizowania własnych pomysłów i zainteresowań. A o to nam przede wszystkim chodziło. Niezwykle cenne jest również doświadczenie jakie zdobyliśmy jako zespół podczas procesu projektowania tego miejsca. Wykorzystujemy je przy każdej kolejnej inwestycji.

Kolejną przedstawioną realizacją jest Biblioteka Wiedzy. W tym przypadku naszym celem było stworzenie jednego łatwo dostępnego miejsca, zaspokajającego potrzeby osób, które chcą się uczyć i rozwijać. Oferta Biblioteki nie jest skierowana do studentów, którzy mają dostęp do bibliotek akademickich, dlatego nie gromadzimy w niej podręczników akademickich. Zadaniem Biblioteki jest raczej rozbudzanie ciekawości i zachęcanie do samorozwoju osoby, które nie zajmują się nauką zawodowo. Oprócz unikatowego księgozbioru w Bibliotece Wiedzy oferujemy naszym czytelnikom warsztaty, wykłady i spotkania wokół różnych dziedzin nauki. Organizujemy również zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży, pokazując, że nauka nie musi być nudna i zachęcając do korzystania z trochę poważniejszych książek.

Biblioteka z Pasją i Biblioteka Wiedzy to placówki realizujące „zadania specjalne” i angażujące wokół siebie społeczność ludzi w podobnym wieku (Pasja) lub mających podobne zainteresowania (Wiedza).

Biblioteka Chylonia to pierwsza nasza biblioteka dzielnicowa funkcjonująca w Przystani – gdyńskim domu sąsiedzkim.

Jest to biblioteka dzielnicowa, której zadaniem jest przede wszystkim zaspokajanie potrzeb lokalnej społeczności. Dużym atutem tego miejsca jest lokalizacja, która nie zmieniła się od ponad 30 lat, więc nowa biblioteka przejęła tradycję starej, która „od zawsze” była miejscem spotkań mieszkańców dotyczącym nie tylko wymiany lektury.

Projektując przestrzeń nowej biblioteki wykorzystaliśmy doświadczenia z Biblioteki z Pasją i uwzględniliśmy informacje uzyskane od mieszkańców podczas warsztatów przeprowadzonych przed rozpoczęciem budowy. Jest w niej przestronna wypożyczalnia, wydzielona salka do pracy zbiorowej i na spotkania, przestrzeń dla dzieci oraz miejsce do wypoczynku i rozmów. To co jest w przypadku Biblioteki Chylonia najważniejsze to modelowe współfunkcjonowanie z domem sąsiedzkim mieszczącym się na piętrze budynku. Oferty obu instytucji idealnie się uzupełniają tworząc wspólnie prawdziwe miejsce rozwoju społeczności lokalnej. Idea łączenia przestrzennego bibliotek z domami sąsiedzkimi będzie w Gdyni kontynuowana, przygotowujemy się do kolejnych takich realizacji w dzielnicach Cisowa, Witomino i Pustki Cisowskie.

Ostatnia z omawianych placówek to Biblioteka Śródmieście, w której jak dotąd najpełniej udało się nam zrealizować ideę trzeciego miejsca. Jest to placówka położona w samym centrum Gdyni i pełni rolę zarówno biblioteki dzielnicowej jak i miejsca organizacji większych wydarzeń kulturalnych.

Wstępny projekt  biblioteki powstał podczas warsztatów prowadzonych  metodą gry partycypacyjnej. W warsztatach udział wzięli bibliotekarze, czytelnicy, przedstawiciele samorządu i architekci odpowiedzialni później za ostateczną realizację. Zastosowana podczas warsztatów metoda projektowa pozwoliła na opracowanie koncepcji przestrzeni, za którą odpowiedzialni byli wszyscy uczestnicy, i która faktycznie została wdrożona. Partycypacja stała się również polityką działania tej biblioteki. Naszym założeniem jest oddanie przestrzeni osobom, które chcą ją zagospodarować. Dzięki temu w Bibliotece Śródmieście odbywają się, oprócz tradycyjnych spotkań autorskich i warsztatów, między innymi  koncerty, prezentacje multimedialne, spotkania grup wsparcia, swap party, kiermasze, spotkania lokalnych klubów, zajęcia dla dzieci i opiekunów. W organizacji czasu pomaga ogólnie dostępny planer.  Jest też Memory Lab – stanowisko dostępne do mieszkańców, służące do bezpłatnej digitalizacji dokumentów z domowych archiwów: filmów, nagrań dźwiękowych i dokumentów papierowych.

Przyjazna przestrzeń odpowiada tylko za część sukcesu tych miejsc. Podstawą są znowu ludzie – pracownicy, którzy swoim zaangażowaniem, wiedzą i otwartością kreują atmosferę biblioteki. Dlatego miejsca otwarte funkcjonują nie tylko w odnowionych gdyńskich bibliotekach ale wszędzie tam, gdzie otwarci na potrzeby lokalnej społeczności są bibliotekarze.

Niezwykle istotnym składnikiem budowania marki miejsca jest wykorzystanie walorów topograficznych.

Gdynia posiada plażę miejską, na której od lat przy współpracy z Gdyńskim Centrum Sportu, organizujemy Przystań: książki – letnią czytelnię dla mieszkańców i turystów odwiedzających w wakacje nasze miasto. Oprócz tego, pod hasłem „Plażuj kulturalnie” w Przystani odbywają się koncerty, przedstawienia teatralne, spotkania z interesującymi ludźmi, promocje książek.  Organizujemy również zajęcia dla najmłodszych plażowiczów a spacerowiczom serwujemy książki z biblioroweru.

Przystań: książki to nie jedyne miejsce obecności Biblioteki Gdynia w przestrzeni miejskiej. Bierzemy udział w festynach dzielnicowych, angażujemy się w duże imprezy miejskie i współpracujemy z innymi instytucjami i organizacjami promując nasze miasto oraz oczywiście samą bibliotekę.

Jesteśmy częścią społeczności bo w bibliotece najważniejsi są ludzie.
W Gdyni najważniejsi są ludzie. Dlatego angażujemy się w kreowanie marki tego miejsca.